લોથલ નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ સાથે મેરિટાઇમ હેરિટેજનું ગ્લોબલ હબ બનશે

ગાંધીનગરઃ કેન્દ્રીય મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ અને ડૉ.મનસુખ માંડવિયા અને ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલ સાથે ગુજરાતના લોથલ ખાતે નેશનલ મેરીટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (NMHC)ની પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરવા સંયુક્ત સમીક્ષા કરી. મંત્રીઓએ INS નિશંક, લોથલ જેટી વોકવે અને મ્યુઝિયમ બ્લોકની મુલાકાત લીધી. બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય ભારતના દરિયાઈ વારસાને દર્શાવવા માટે સાગરમાલા કાર્યક્રમ હેઠળ NMHC વિકસાવી રહ્યું છે

કેન્દ્રીય બંદર, જહાજ અને જળમાર્ગ મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલ તેમજ શ્રમ અને રોજગાર તથા યુવા બાબતોના મંત્રી ડો.મનસુખ માંડવિયા અને ગુજરાતના મુખ્યમંત્રી ભૂપેન્દ્ર પટેલે શનિવારે ગુજરાતના લોથલમાં નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (એનએમએચસી)ની પ્રગતિનું મૂલ્યાંકન કરવા સંયુક્ત સમીક્ષા કરી હતી.

સાગરમાલા કાર્યક્રમ અંતર્ગત બંદરો, જહાજ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય રાષ્ટ્રીય દરિયાઈ વારસા સંકુલને વિકસાવી રહ્યું છે, જે વૈશ્વિક કક્ષાની સુવિધા છે, જે પ્રાચીનથી આધુનિક સમય સુધી ભારતનો દરિયાઈ વારસો પ્રદર્શિત કરશે તથા જાગૃતિ ફેલાવવા અને આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓને આકર્ષવા અત્યાધુનિક ટેકનોલોજીનો ઉપયોગ કરીને નવીન "એડ્યુટેનમેન્ટ" (શિક્ષણ સાથે મનોરંજન) અભિગમ અપનાવશે.

લોથલ, પ્રાચીન સિંધુ ખીણ સંસ્કૃતિનું અગ્રણી શહેર, જે 2400 બીસીઇ (BCCE)નું છે, જે તેના અદ્યતન ડોકયાર્ડ, સમૃદ્ધ વેપાર અને પ્રખ્યાત મણકા-નિર્માણ ઉદ્યોગ માટે ઐતિહાસિક મહત્વ ધરાવે છે. પુરાતત્ત્વવિદો દ્વારા શોધી કાઢવામાં આવેલી સીલ, ઓજારો અને માટીકામ જેવી કલાકૃતિઓ સમૃદ્ધ સાંસ્કૃતિક અને આર્થિક ઇતિહાસ દર્શાવે છે, જે તેને હડપ્પીય સંસ્કૃતિનું મુખ્ય સ્થળ બનાવે છે.

મંત્રીઓએ આઇએનએસ નિશંક, લોથલ જેટ્ટી વોકવે અને મ્યુઝિયમ બ્લોક સહિત મુખ્ય પ્રોજેક્ટ સીમાચિહ્નોની મુલાકાત લીધી હતી. તેઓએ ઓનસાઇટ કામદારો સાથે તેમના પડકારોનો સામનો કરવો પડી રહ્યો છે અને અત્યાર સુધીની પ્રગતિને સમજવા માટે વાતચીત પણ કરી હતી. શ્રી સોનોવાલે નાગરિક માળખાગત વિકાસમાં હાંસલ થયેલી નોંધપાત્ર સીમાચિહ્નો પર સંતોષ વ્યક્ત કર્યો હતો અને નોંધ્યું હતું કે, આ પ્રોજેક્ટ નિયત સમયે આગળ વધી રહ્યો છે.

સમીક્ષાનું મુખ્ય કેન્દ્ર પ્રોજેક્ટના વિકાસમાં સ્થાનિક સમુદાયોનું એકીકરણ હતું. આ પ્રસંગે સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું કે, "અમે એ સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છીએ કે એનએમએએચસી સમયસર અને ઉચ્ચતમ માપદંડો પર પૂર્ણ થાય. આ પ્રોજેક્ટ પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપશે, દરિયાઈ શિક્ષણ માટે મંચ પ્રદાન કરશે તથા ભારતનાં દરિયાઈ સમુદાય અને વૈશ્વિક ઉદ્યોગ વચ્ચે જોડાણને પ્રોત્સાહન આપશે. ભારતને અગ્રણી દરિયાઈ રાષ્ટ્ર બનાવવાની દિશામાં આ એક મહત્ત્વપૂર્ણ પગલું છે."

સર્બાનંદ સોનોવાલે આ પ્રોજેક્ટની સામાજિક-આર્થિક અસરો પર પ્રકાશ પાડતા જણાવ્યું હતું કે, "આ પ્રોજેક્ટથી રોજગારીનું સર્જન થશે, કૌશલ્ય વિકાસ વધશે અને ગુજરાતના યુવાનોને સશક્ત બનાવશે. એનએમએચસી રાષ્ટ્રીય મહત્વનો પ્રોજેક્ટ છે, જે દરિયાઈ ક્ષેત્રમાં વૃદ્ધિ અને શિક્ષણ માટે પ્રચંડ તકો પ્રદાન કરે છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના સ્વપ્નદ્રષ્ટા નેતૃત્વએ એ સુનિશ્ચિત કર્યું છે કે ભારત દેશના સર્વાંગી વિકાસ તરફ અગ્રેસર રહે અને લોકો ભારતની વિકાસગાથાનું ફળ મેળવે."

એન.એમ.એચ.સી. આર્થિક અને શૈક્ષણિક વિકાસ સાથે સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક મહત્વ વચ્ચે સુમેળ સાધીને ભારતના દરિયાઈ વારસાનો પાયો બનવા સજ્જ છે. ફેઝ 1એનો 65 ટકા હિસ્સો પૂર્ણ થઈ ચૂક્યો છે, ત્યારે આ પ્રોજેક્ટ તેની સમયરેખાને પહોંચી વળવા અને પોતાને દરિયાઇ વારસાના વૈશ્વિક દીવાદાંડી તરીકે સ્થાપિત કરવાના માર્ગ પર છે.

સર્બાનંદ સોનોવાલે જણાવ્યું હતું કે, "પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીજીના ગતિશીલ નેતૃત્વ હેઠળ, સરકાર નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (એનએમએએચસી) સમયસર અને ઉચ્ચતમ ધોરણો સુધી પૂર્ણ થાય તે સુનિશ્ચિત કરવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે." "આ પ્રોજેક્ટ પ્રવાસનને પ્રોત્સાહન આપશે, દરિયાઇ શિક્ષણ માટે એક મંચ પ્રદાન કરશે અને ભારતના દરિયાઇ સમુદાય અને વૈશ્વિક દરિયાઇ ઉદ્યોગ વચ્ચે વધુ સહયોગને પ્રોત્સાહન આપશે. કેન્દ્રીય મંત્રીએ ઉમેર્યું હતું કે, ભારતને અગ્રણી દરિયાઈ રાષ્ટ્ર બનાવવાનાં વિઝનને સાકાર કરવાની દિશામાં આ મહત્ત્વપૂર્ણ પગલું છે, જે વર્ષ 2047 સુધીમાં ભારતને એક સ્વચ્છ ભારત બનાવવાની દિશામાં મોદીજીની આગેવાની હેઠળનાં પ્રયાસોને વેગ આપશે.

ભારત સરકાર એન.એમ.એચ.સી.ની સફળતા પ્રત્યેની પ્રતિબદ્ધતામાં અડગ છે, જે ગુજરાતના પ્રવાસન અર્થતંત્રને વેગ આપશે અને વૈશ્વિક મંચ પર દરિયાઈ લીડર તરીકે ભારતની સ્થિતિને મજબૂત બનાવશે તેવી અપેક્ષા છે.

ગુજરાતના લોથલમાં આવેલું નેશનલ મેરિટાઇમ હેરિટેજ કોમ્પ્લેક્સ (એનએમએચસી) ભારતના સમૃદ્ધ દરિયાઇ વારસાની ઉજવણી સાથે આંતરરાષ્ટ્રીય પ્રવાસીઓનું હોટસ્પોટ બનવા જઇ રહ્યું છે. પ્રાચીન સભ્યતાઓથી લઈને આધુનિક સમય સુધી ફેલાયેલા આ સંકુલમાં શિક્ષણ અને મનોરંજનના અનોખા મિશ્રણનો ઉપયોગ કરવામાં આવશે, જેમાં દેશના દરિયાઈ ઈતિહાસમાં મુલાકાતીઓને ડૂબાડવા માટે અદ્યતન ટેકનોલોજીનો સમાવેશ કરવામાં આવશે.

સાગરમાલા કાર્યક્રમ હેઠળ વિશ્વકક્ષાના સ્થળ તરીકે તૈયાર કરવામાં આવેલા એનએમએચસીનો ઉદ્દેશ ઇન્ટરેક્ટિવ પ્રદર્શનો, અત્યાધુનિક પ્રદર્શનો અને આકર્ષક વાર્તાકથન મારફતે ભારતની નૌકાદળની સિદ્ધિઓ અને સાંસ્કૃતિક જોડાણો પ્રદર્શિત કરવાનો છે. આ પહેલ માત્ર ભારતના દરિયાઇ વારસાને જ જાળવવા માટે જ નહીં, પરંતુ વૈશ્વિક પ્રવાસીઓને આકર્ષિત કરવા અને તેના ઐતિહાસિક મહત્વના ઊંડાણથી પ્રશંસાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પણ સજ્જ છે.

આ સમીક્ષામાં બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રાલય, સંરક્ષણ મંત્રાલય (નૌકાદળ અને તટરક્ષક દળ), ગુજરાત સરકાર, પ્રસિદ્ધ આર્કિટેક્ટ હાફિઝ કોન્ટ્રાક્ટર અને ટાટા પ્રોજેક્ટ્સ લિમિટેડના વરિષ્ઠ અધિકારીઓએ ભાગ લીધો છે.