નક્લી એન્કાઉન્ટર કેસમાં જવાબદાર પોલીસ અધિકારી-કર્મચારીઓ સામે શું લેવાય છે કાર્યવાહી?

મહારાષ્ટ્રના બદલાપુરમાં જાતીય શોષણના આરોપી અક્ષય શિંદેનું ગયા વર્ષે 23 સપ્ટેમ્બરના રોજ પોલીસ એન્કાઉન્ટરમાં મૃત્યુ થયું હતું. આ પછી, મેજિસ્ટ્રેટ તપાસનો આદેશ આપવામાં આવ્યો, અને હવે આ કેસમાં મુંબઈ હાઈકોર્ટનો રિપોર્ટ રજૂ કરવામાં આવ્યો છે. જેમાં એન્કાઉન્ટર નકલી હોવાનું જાણવા મળ્યું છે. કોર્ટે આ માટે પાંચ પોલીસકર્મીઓને જવાબદાર ઠેરવ્યા છે. પણ આ પહેલો કિસ્સો નથી. જ્યારે દેશમાં આવા નકલી એન્કાઉન્ટરનો ખુલાસો થયો છે. દેશમાં આવા ઘણા કિસ્સાઓ પ્રકાશમાં આવ્યા છે. આમાંના ઘણા નકલી એન્કાઉન્ટરમાં, પોલીસકર્મીઓને સજા પણ થઈ છે.

વર્ષ 2023 માં જાહેર કરાયેલા ડેટા અનુસાર, યુપી પોલીસે 6 વર્ષમાં 10,000 થી વધુ એન્કાઉન્ટર કર્યા. જેમાંથી ઘણા નકલી એન્કાઉન્ટર હતા. કેન્દ્ર સરકાર દ્વારા જાહેર કરાયેલા આંકડા મુજબ, વર્ષ 2017 થી વર્ષ 2022 સુધીમાં દેશમાં કુલ 655 નકલી એન્કાઉન્ટર થયા હતા. આમાંથી ૧૧૭ નકલી એન્કાઉન્ટર ઉત્તર પ્રદેશમાં થયા, જોકે આમાં કેટલા પોલીસ કર્મચારીઓને સજા થઈ? અત્યાર સુધી આના ચોક્કસ આંકડા જાહેર કરવામાં આવ્યા નથી.

2006 માં એટાહમાં થયેલા નકલી એન્કાઉન્ટર કેસમાં, ગાઝિયાબાદની સીબીઆઈ કોર્ટે 9 પોલીસકર્મીઓને દોષિત ઠેરવ્યા હતા. જેમાંથી પાંચ પોલીસકર્મીઓને આજીવન કેદની સજા ફટકારવામાં આવી હતી જ્યારે ચાર પોલીસકર્મીઓને 5-5 વર્ષની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. ૧૯૯૨માં પંજાબના તરનતારનમાં બે યુવાનોનું અપહરણ કરવામાં આવ્યું હતું અને તેમની સામે નકલી એન્કાઉન્ટર કરવામાં આવ્યું હતું. જેમાં હવે સીબીઆઈ કોર્ટે પંજાબ પોલીસના ભૂતપૂર્વ એસએચઓ સહિત 3 પોલીસ કર્મચારીઓને આજીવન કેદની સજા ફટકારી છે.
વર્ષ 2009 માં, નોકરીની શોધમાં દેહરાદૂન આવેલા એક યુવાનનું નકલી એન્કાઉન્ટર કરવામાં આવ્યું હતું. આ કેસમાં 17 પોલીસકર્મીઓને આજીવન કેદની સજા ફટકારવામાં આવી હતી. વર્ષ ૧૯૯૮માં, બિહારના પૂર્ણિયામાં નકલી એન્કાઉન્ટરના આરોપસર સીબીઆઈની એક ખાસ કોર્ટે ઘણા પોલીસકર્મીઓને આજીવન કેદની સજા ફટકારી હતી.