સિંધુ જળ સંધિ પુનઃસ્થાપિત કરવા પાકિસ્તાને ભારતને ફરીથી કરી વિનંતી

નવી દિલ્હીઃ પહલગામ આતંકવાદી હુમલા પછી, ભારતના પગલાથી પાકિસ્તાનને પરસેવો છૂટી ગયો છે. ભારત દ્વારા સિંધુ જળ સંધિને સસ્પેન્ડ કરવામાં આવતા પાકિસ્તાન પાણીના દરેક ટીપા માટે તડપી રહ્યું છે. ઓપરેશન સિંદૂરના જવાબમાં ભારત પર હુમલો કરવાનો પ્રયાસ કરી રહેલ પાકિસ્તાન હવે સંપૂર્ણપણે ઘૂંટણિયે પડી ગયું છે. તેથી જ તે ભારત સમક્ષ સિંધુ જળ સંધિને પુનઃસ્થાપિત કરવા માટે સતત વિનંતી કરી રહ્યું છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે પાકિસ્તાને ભારતને લગભગ ચાર વખત પત્રો લખીને સિંધુ જળ સંધિ ફરી શરૂ કરવાની વિનંતી કરી છે.

મીડિયા અહેવાલ અનુસાર, પાકિસ્તાનના જળ સંસાધન સચિવ સૈયદ અલી મુર્તઝાએ ભારતના જળ શક્તિ મંત્રાલયને કુલ ચાર પત્રો મોકલ્યા છે, જેમાં સંધિને સસ્પેન્ડ કરવાના નિર્ણયની સમીક્ષા કરવાની વિનંતી કરવામાં આવી છે. એવું કહેવામાં આવી રહ્યું છે કે ઓપરેશન સિંદૂર પછી ત્રણ પત્રો લખાયા હતા. એક તરફ, પાકિસ્તાન સંધિને પુનઃસ્થાપિત કરવાની માંગ કરી રહ્યું છે, જ્યારે બીજી તરફ તે કહી રહ્યું છે કે જળ સંધિને સસ્પેન્ડ કરવી એ કરારનું ઉલ્લંઘન છે. જોકે, પત્રો અંગે ભારત તરફથી કોઈ જવાબ આવ્યો નથી.

૨૨ એપ્રિલ ૨૦૨૫ના રોજ પહેલગામમાં થયેલા આતંકવાદી હુમલા બાદ, ભારત સરકારે ૨૩ એપ્રિલથી તાત્કાલિક અસરથી સિંધુ જળ સંધિ (૧૯૬૦) સ્થગિત કરવાની જાહેરાત કરી. સરહદ પાર આતંકવાદને પાકિસ્તાનના સમર્થનના જવાબમાં આ પગલું લેવામાં આવ્યું હતું. બંને દેશો વચ્ચે ચાર યુદ્ધો અને દાયકાઓથી ચાલી રહેલા સરહદ પાર આતંકવાદ છતાં આ સંધિ જાળવી રાખવામાં આવી હતી. પાકિસ્તાનની ૭૦ ટકા ખેતી સિંધુ નદીના પાણી પર નિર્ભર છે. આ નદીમાંથી ઘણા શહેરોને પીવાનું પાણી પણ પૂરું પાડવામાં આવે છે.

ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ચાર દિવસના સંઘર્ષ પછી, તે ૧૦ મેના રોજ સમાપ્ત થયો. પાકિસ્તાને શરણાગતિ સ્વીકાર્યા પછી, ભારતે ૧૦મીએ સાંજે ૫ વાગ્યાથી યુદ્ધવિરામની જાહેરાત કરી. ત્યારબાદ વિદેશ મંત્રાલયે કહ્યું હતું કે ભારત પોતાની શરતો પર યુદ્ધવિરામ માટે તૈયાર છે. યુદ્ધવિરામ વચ્ચે સિંધુ જળ સંધિ સ્થગિત રહેશે.

સિંધુ જળ સંધિ એ ભારત અને પાકિસ્તાન વચ્ચે ૧૯૬૦માં હસ્તાક્ષર કરાયેલ પાણી વહેંચણી કરાર છે. તે વિશ્વ બેંક દ્વારા મધ્યસ્થી કરવામાં આવ્યો હતો. આ કરારનો હેતુ સિંધુ નદી અને તેની ઉપનદીઓના પાણીના ઉપયોગ અંગે બંને દેશો વચ્ચેના વિવાદોને રોકવાનો હતો. આ સંધિ હેઠળ, હિમાલયના સિંધુ નદી તટપ્રદેશની છ નદીઓને બે ભાગમાં વહેંચવામાં આવી છે. ભારતને પૂર્વીય નદીઓ બિયાસ, રાવી અને સતલજનું પાણી મળે છે, જ્યારે પાકિસ્તાનને પશ્ચિમી નદીઓ સિંધુ, ઝેલમ અને ચિનાબનું નિયંત્રણ મળ્યું છે. કરાર હેઠળ, ભારતને લગભગ ૩૦ ટકા પાણીનો અધિકાર મળ્યો અને પાકિસ્તાનને ૭૦ ટકા પાણી મળ્યું. આ કરારમાં સ્પષ્ટપણે લખ્યું છે કે ભારતે ઝેલમ, ચિનાબ અને સિંધુ નદીઓનું પાણી પાકિસ્તાનને જવા દેવું પડશે.