ભ્રામક જાહેરાતો બદલ ઓનલાઈન રાઈડ-હેલિંગ પ્લેટફોર્મ રેપિડોને રૂ. 10 લાખનો દંડ ફટકારાયો

નવી દિલ્હીઃ ગ્રાહક અધિકારોના રક્ષણ તરફ વધુ એક પગલું ભરતા, સેન્ટ્રલ કન્ઝ્યુમર પ્રોટેક્શન ઓથોરિટી (CCPA)એ રેપિડો (રોપેન ટ્રાન્સપોર્ટેશન સર્વિસીસ પ્રાઇવેટ લિમિટેડ)ને ભ્રામક જાહેરાતો અને અન્યાયી વેપાર પ્રથાઓ અનુસરવા બદલ ₹10,00,000નો દંડ ચૂકવવાનો આદેશ આપ્યો છે. વધુમાં, ઓથોરિટીએ ઓનલાઈન રાઈડ-હેલિંગ પ્લેટફોર્મને એ પણ સુનિશ્ચિત કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે કે જે કોઈપણ ગ્રાહકે “5 મિનિટ ઓટો અથવા ₹50 મેળવો” ઓફરનો લાભ લીધો હોય અને વચન આપેલા ₹50નું વળતર ન મેળવ્યું હોય, તેને કોઈપણ વિલંબ કે શરત વિના સંપૂર્ણ રકમ પરત કરવામાં આવે. CCPAએ રેપિડોની ભ્રામક જાહેરાતો પર ધ્યાન આપ્યું છે. જેમાં ગ્રાહકોને “5 મિનિટ ઓટો અથવા ₹50 મેળવો” અને “ગેરંટીડ ઓટો”નું વચન આપવામાં આવ્યું હતું. વિગતવાર તપાસ પછી CCPAએ આ જાહેરાતો ખોટી, ભ્રામક અને ગ્રાહકો માટે અન્યાયી હોવાનું શોધી કાઢ્યું છે અને તાત્કાલિક અસરથી ભ્રામક જાહેરાતો બંધ કરવાનો નિર્દેશ આપ્યો છે.

નેશનલ કન્ઝ્યુમર હેલ્પલાઇન (NCH)ના ડેટા પરથી જાણવા મળ્યું છે કે, એપ્રિલ 2023 અને મે 2024 વચ્ચે રેપિડો સામે 575 ફરિયાદો મળી હતી. જૂન 2024 અને જુલાઈ 2025 વચ્ચે 1,224 ફરિયાદો મળી હતી. CCPA તપાસમાં જાણવા મળ્યું કે Rapidoની જાહેરાતોમાં "શરતો અને નિયમો લાગુ"વાળું ડિસ્કલેમર ખૂબ જ નાના અને વાંચી ન શકાય તેવા ફોન્ટમાં દર્શાવવામાં આવ્યું હતું. ₹50નો કરવામાં આવેલો વાયદો વાસ્તવિક રીતે ચલણમાં (રૂપિયામાં) નહીં પણ "Rapido Coins" હતા અને તે પછી પણ લાભ "₹50 સુધી" જ હતા અને દર વખતે 50 રૂપિયા પૂરાં પણ ન હતા. આ સિક્કા ફક્ત Rapido બાઇક રાઇડ્સ સામે જ રિડીમ કરી શકાતા હતા અને ફક્ત 7 દિવસ માટે માન્ય હતા. આવા પ્રતિબંધોએ ઓફરનું મૂલ્ય ઘટાડ્યું અને ગ્રાહકોને ગેરવાજબી રીતે ટૂંકા સમયમાં બીજી Rapido સેવા પર સ્વિચ કરવાની ફરજ પડી હતી. આવી ભૂલોથી ખાતરીપૂર્વકની સેવાની ખોટી છાપ ઉભી થઈ અને ગ્રાહકોને Rapido પસંદ કરવા માટે ગેરમાર્ગે દોરવામાં આવ્યા. વધુમાં, જ્યારે જાહેરાતમાં "5 મિનિટમાં ઓટો કે ₹50 મેળવો" (5 મિનિટમાં ઓટો મેળવો અથવા ₹50 મેળવો)નો દાવો કરવામાં આવ્યો હતો, ત્યારે નિયમો અને શરતોમાં જણાવાયું હતું કે ગેરંટી વ્યક્તિગત કેપ્ટન દ્વારા આપવામાં આવી રહી હતી, Rapido દ્વારા નહીં. આ વિરોધાભાસી વલણ કંપની પાસેથી જવાબદારીથી દૂર ભાગવાનો પ્રયાસ કરે છે, જેનાથી ગ્રાહકોને જાહેરાતમાં આપવામાં આવેલી ખાતરીઓ વિશે ગેરમાર્ગે દોરવામાં આવે છે.

ગેરમાર્ગે દોરતી જાહેરાતો અને સમર્થન નિવારણ માટેની માર્ગદર્શિકા, 2022 જણાવે છે કે જાહેરાતોમાં અસ્વીકરણ મુખ્ય દાવાનો વિરોધાભાસ કરશે નહીં, સામગ્રી માહિતી છુપાવશે નહીં અથવા ભ્રામક દાવાને ન્યાયી ઠેરવવા માટે ઉપયોગમાં લેવાશે નહીં. રેપિડોના કિસ્સામાં, 'ગેરંટીડ ઓટો' અને '5 મિનિટમાં ઓટો અથવા ₹50 મેળવો'ના દાવાઓએ એવી છાપ ઉભી કરી હતી કે જો 5 મિનિટમાં ઓટો આપવામાં ન આવે તો ગ્રાહકોને મૂળભૂત રીતે ₹50 મળશે. જો કે, લાભને '₹50 સુધી' મર્યાદિત કરતી સામગ્રી મર્યાદા અને તે પણ ફક્ત ટૂંકા ગાળાની માન્યતા સાથે રેપિડો સિક્કાના રૂપમાં કાં તો અવગણવામાં આવી હતી અથવા સમાન મહત્વ સાથે જાહેર કરવામાં આવી ન હતી. આ છુપાવવા અને સ્પષ્ટતાના અભાવે જાહેરાતને ભ્રામક બનાવી દીધી હતી. CCPA એ જણાવ્યું હતું કે છેલ્લા બે વર્ષમાં, રાષ્ટ્રીય ગ્રાહક સુરક્ષા આયોગ (NCPC)એ રેપિડો સામે ગ્રાહકોની ફરિયાદોમાં વધારો જોયો છે. આમાંની ઘણી ફરિયાદો સેવાઓમાં ખામીઓ, ચૂકવવામાં આવેલી રકમ પરત ન કરવા, વધુ ચાર્જિંગ, વચન આપેલી સેવાઓની ડિલિવરી ન કરવા અને ગેરંટીકૃત "5 મિનિટ" સેવા ન આપવા સંબંધિત છે. આવી ફરિયાદોમાં સતત વધારો ગ્રાહક અસંતોષના વ્યાપક પેટર્નને પ્રતિબિંબિત કરે છે, જેના કારણે CCPAએ ગ્રાહક હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે કડક પગલાં લીધાં. રેપિડો સાથે શેર કરવા છતાં, આમાંની મોટાભાગની ફરિયાદો ઉકેલાઈ નથી.

રેપિડો 120થી વધુ શહેરોમાં કાર્યરત છે અને ભ્રામક જાહેરાત દેશભરમાં અનેક પ્રાદેશિક ભાષાઓમાં લગભગ દોઢ વર્ષ (લગભગ 548 દિવસ) સુધી સક્રિય રીતે ચલાવવામાં આવી હતી. આ ઝુંબેશની વ્યાપક પહોંચ અને લાંબા સમયગાળાને જોતાં, ગ્રાહક સુરક્ષા અધિનિયમ, 2019ની કલમ 10 હેઠળ સ્થાપિત કેન્દ્રીય ગ્રાહક સુરક્ષા સત્તામંડળ (CCPA)એ ગ્રાહક હિતોનું રક્ષણ કરવા માટે પગલાં લેવાનું જરૂરી માન્યું છે. કાયદાની કલમ 10, 20 અને 21 હેઠળ સશક્ત, CCPA ગ્રાહક અધિકારોનું રક્ષણ, પ્રોત્સાહન અને અમલ કરવા માટે ફરજિયાત છે, જેમાં ભ્રામક જાહેરાતો અને અન્યાયી વેપાર પ્રથાઓને રોકવા માટે પગલાં લેવાનો સમાવેશ થાય છે. તે મુજબ, આવી પ્રથાઓમાં સામેલ થવા બદલ રેપિડોને દંડ ફટકારવામાં આવ્યો છે.