UPI આધારિત ડિજીટલ પેમેન્ટસ ઉપર નહીં લાગે ટ્રાન્ઝેક્શન ફી

કેન્દ્ર સરકારે પુનરોચ્ચાર કર્યો હતો કે યુનિફાઇડ પેમેન્ટ ઇન્ટરફેસ (UPI) આધારિત ડિજિટલ પેમેન્ટ્સ પર કોઈપણ પ્રકારની ટ્રાન્ઝેક્શન ફી લાદવાનો કોઈ પ્રસ્તાવ નથી. આ નિવેદન ડિજિટલ પેમેન્ટ્સને પ્રોત્સાહન આપવા અને વપરાશકર્તાઓ માટે તેને સસ્તું રાખવા માટેની સરકારની પ્રતિબદ્ધતાને રેખાંકિત કરે છે.

નાણા રાજ્યમંત્રી પંકજ ચૌધરીએ લોકસભામાં સ્પષ્ટતા કરી હતી કે, "પેમેન્ટ એન્ડ સેટલમેન્ટ સિસ્ટમ્સ એક્ટ 2007 ની કલમ 10A હેઠળ, કોઈપણ બેંક અથવા સિસ્ટમ પ્રદાતા UPI જેવા ઇલેક્ટ્રોનિક ચુકવણી માધ્યમો પર ફી વસૂલશે નહીં." સેન્ટ્રલ બોર્ડ ઓફ ડાયરેક્ટ ટેક્સ (CBDT) એ આવકવેરા કાયદા, 1961 ની કલમ 269SU હેઠળ UPI અને RuPay ડેબિટ કાર્ડ્સને ફી-મુક્ત ચુકવણી માધ્યમ તરીકે સૂચિત કર્યા છે.

UPI ની સીમલેસ ઉપલબ્ધતા સુનિશ્ચિત કરવા માટે, સરકારે નાણાકીય વર્ષ 2021-22 થી 2024-25 સુધી પ્રોત્સાહન યોજના રજૂ કરી હતી. આ સમયગાળા દરમિયાન, ઇકોસિસ્ટમ ભાગીદારોને લગભગ રૂ. 8,730 કરોડનો પ્રોત્સાહન સહાય પૂરી પાડવામાં આવી હતી. UPI એ ડિજિટલ ચુકવણીમાં અભૂતપૂર્વ વૃદ્ધિ નોંધાવી છે. નાણાકીય વર્ષ 2017-18 માં 92 કરોડ વ્યવહારોથી શરૂ કરીને, નાણાકીય વર્ષ 2024-25 માં તે 18,587 કરોડ પર પહોંચી ગયું છે, જે 114% નો ચક્રવૃદ્ધિ વાર્ષિક વૃદ્ધિ દર (CAGR) દર્શાવે છે. વ્યવહાર મૂલ્ય પણ રૂ. 1.10 લાખ કરોડથી વધીને રૂ. 261 લાખ કરોડ થયું છે. જુલાઈ 2025 માં, UPI એ 1,946.79 કરોડથી વધુ વ્યવહારો સાથે એક નવો રેકોર્ડ બનાવ્યો.

દેશમાં કુલ ડિજિટલ ચુકવણી વ્યવહારો નાણાકીય વર્ષ 2017-18 માં 2,071 કરોડથી વધીને 2024-25 માં 22,831 કરોડ થયા, જે 41% નો CAGR દર્શાવે છે. આ સમયગાળા દરમિયાન વ્યવહાર મૂલ્ય રૂ. 1,962 લાખ કરોડથી વધીને રૂ. 3,509 લાખ કરોડ થયું છે. નોંધનીય છે કે UPI ની ફી-મુક્ત નીતિ અને સરકારી પ્રોત્સાહન યોજનાઓએ ભારતને ડિજિટલ ચુકવણીમાં વૈશ્વિક સ્તરે અગ્રણી બનાવ્યું છે. આ સિસ્ટમ માત્ર વપરાશકર્તાઓ માટે અનુકૂળ નથી પરંતુ દેશની ડિજિટલ અર્થવ્યવસ્થાને પણ મજબૂત બનાવી રહી છે.