દેશમાં 11 વર્ષમાં 1 લાખ કિમીથી વધુના રાષ્ટ્રીય હાઇવેનું નિર્માણ થયું: નિતિન ગડકરી

નવી દિલ્હીઃ કેન્દ્ર સરકારે એપ્રિલ 2014 થી અત્યાર સુધીમાં 1,08,743 કિલોમીટર રાષ્ટ્રીય હાઇવેનું નિર્માણ કર્યું છે, જેમાં મોટા શહેરો, શહેરી વિસ્તારો, ગામો, આશાવાદી અને આદિવાસી જિલ્લાઓ તેમજ અન્ય જિલ્લાઓને જોડતા રાષ્ટ્રીય હાઇવેનો સમાવેશ થાય છે. તેમાં છેલ્લા પાંચ વર્ષ અને હાલના વર્ષ દરમિયાન એક અથવા વધુ સગા આદિવાસી જિલ્લાઓ સુધી મર્યાદિત રાષ્ટ્રીય હાઇવે પ્રોજેક્ટના ભાગરૂપે બનેલા 4,775 કિલોમીટરનો સમાવેશ થાય છે. કેન્દ્રિય માર્ગ પરિવહન અને હાઇવે મંત્રી નિતિન ગડકરીએ લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં આ માહિતી આપી હતી. જણાવી દઈએ કે માર્ગ પરિવહન અને હાઇવે મંત્રાલય મુખ્યત્વે રાષ્ટ્રીય હાઇવે (એન.એચ.)ના અપગ્રેડેશન અને જાળવણીની જવાબદારી સંભાળે છે. દેશના તમામ આશાવાદી અને આદિવાસી જિલ્લાઓ રાષ્ટ્રીય હાઇવે નેટવર્ક સાથે જોડાયેલા છે.

આશાવાદી અને આદિવાસી જિલ્લાઓ તેમજ અન્ય જિલ્લાઓને માર્ગ કનેક્ટિવિટી પૂરી પાડતા રાષ્ટ્રીય હાઇવે સહિત તમામ રાષ્ટ્રીય હાઇવેનું અપગ્રેડેશન અને જાળવણી એક સતત પ્રક્રિયા છે. તેથી ક્ષમતા વૃદ્ધિ સહિતના કામો હાઇવે પરના ટ્રાફિક ઘનતા, કનેક્ટિવિટીની જરૂરિયાત, માર્ગની સ્થિતિ, પરસ્પર પ્રાથમિકતા અને પીએમ ગતિશક્તિ રાષ્ટ્રીય માસ્ટર પ્લાન (એન.એમ.પી.) સાથેના સુમેળના આધાર પર કરવામાં આવે છે. તે જ રીતે, સરકારે એપ્રિલ 2014 થી અત્યાર સુધીમાં મધ્ય પ્રદેશ રાજ્યમાં 7,517 કિલોમીટર રાષ્ટ્રીય હાઇવેનું નિર્માણ કર્યું છે.

*દેશમાં રાષ્ટ્રીય હાઇવે પ્રોજેક્ટ્સ (2014-2022)ના વિકાસના પ્રભાવ પર ભારતીય મેનેજમેન્ટ સંસ્થાન, બેંગલુરુ દ્વારા કરવામાં આવેલા અભ્યાસના આધારે મળેલા મુખ્ય નિષ્કર્ષ આ મુજબ છે. રાષ્ટ્રીય હાઇવે વિકાસમાં દરેક 1 રૂપિયાના ખર્ચથી જીડીપીમાં ₹3.2 નો વધારો થાય છે. કંટ્રોલ જિલ્લાઓની તુલનામાં ટ્રીટમેન્ટ જિલ્લાઓમાં ફેક્ટરીઓ અને સપ્લાયરો વચ્ચે પરિવહનમાં લાગતો સમય 9.19% ઘટ્યો છે. ફેક્ટરીઓ અને ગ્રાહકો વચ્ચેનો પરિવહન સમય 4.93% સુધી ઘટ્યો છે.  શાળાઓ સુધી પહોંચવામાં લાગતો સમય 16.6% ઘટ્યો છે. આરોગ્ય સેવાઓ સુધી પહોંચવામાં લાગતો સમય 9% ઘટ્યો છે. બજારો સુધી પહોંચવાનો સરેરાશ સમય 7% ઘટ્યો છે અને બજારોની સરેરાશ સંખ્યામાં 8%નો વધારો થયો છે

જ્યાં સુધી કે સરકાર અર્થવ્યવસ્થાને પ્રોત્સાહન આપવા માટે રાષ્ટ્રીય હાઇવેના વિકાસમાં સતત લાગી રહી છે, ત્યાં સુધી કૃષિ કેન્દ્રો, શાળાઓ, આરોગ્ય કેન્દ્રો, પર્યટન કેન્દ્રો વગેરે સુધી અંતિમ સ્તરે કનેક્ટિવિટી સુનિશ્ચિત કરવાની જવાબદારી માત્ર રાજ્ય સરકારોની છે. ઉલ્લેખનીય છે કે હાલ દેશમાં જાહેર-ખાનગી ભાગીદારી (પી.પી.પી.) મોડલ હેઠળ ₹3.23 લાખ કરોડની કિંમતના 8,025 કિલોમીટર લંબાઈના 217 રાષ્ટ્રીય હાઇવે પ્રોજેક્ટ્સ બાંધકામ હેઠળ છે.

સરકારે આ ક્ષેત્રમાં વધુમાં વધુ ખાનગી રોકાણકારોને આકર્ષવા અને રોકાણના અવસરોને વધુ આકર્ષક બનાવવા માટે અનેક પહેલો કરી છે. તેમાં પી.પી.પી. પ્રોજેક્ટ્સ માટેના મોડલ કન્સેશન એગ્રીમેન્ટમાં સુધારાઓ, ટોલ ઓપરેટ એન્ડ ટ્રાન્સફર (ટી.ઓ.ટી.) આધારે રાષ્ટ્રીય હાઇવેના મોનેટાઇઝેશન માટેના મોડલ કરારોમાં ફેરફારો, ખાનગી રોકાણકારોને રોકાણના અવસરો ઉપલબ્ધ કરાવવા સાથે તેમની ચિંતાઓને સમજવા અને ઉકેલવા માટે કન્સેશનધારકો, ફાઇનાન્સર્સ અને મુખ્ય સરકારી એજન્સીઓ સાથે સ્ટેકહોલ્ડર મિટિંગોનું આયોજન વગેરેનો સમાવેશ થાય છે.