ભારત સરકારે અશ્લીલ કોન્ટેંટને કારણે ઉલ્લુ, ઓલ્ટ જેવી અન્ય સ્ટ્રીમિંગ એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો

ભારત સરકારે એક મોટો નિર્ણય લીધો છે અને ઉલ્લુ, એએલટીટી, ડેસિફ્લિક્સ, બિગ શોટ્સ અને અન્ય સ્ટ્રીમિંગ એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે. સરકારે અશ્લીલ અને જાતીય કોન્ટેંટ વિરુદ્ધ નીતિ હેઠળ આ નિર્ણય લીધો છે. ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી મંત્રાલય (MeitY) ને આ એપ્સ વિરુદ્ધ અનેક નાગરિકો અને સંગઠનો તરફથી ફરિયાદો મળ્યા બાદ આ નિર્ણય લેવામાં આવ્યો છે.

અશ્લીલ કોન્ટેંટની ફરિયાદો મળ્યા બાદ, આ મામલાની તપાસ શરૂ કરવામાં આવી હતી. આ દરમિયાન, એવું જાણવા મળ્યું કે શૃંગારિક વેબ સિરીઝના નામે ખુલ્લેઆમ અશ્લીલ કોન્ટેંટ સ્ટ્રીમ કરવામાં આવી રહી હતી. સરકારે શોધી કાઢ્યું કે 18 થી વધુ OTT ચેનલ સામગ્રી IT નિયમો 2021 અને ભારતીય દંડ સંહિતા (IPC) ની કલમ 292/293 નું ઉલ્લંઘન કરી રહી હતી.

ભારતના અશ્લીલતા કાયદા શું કહે છે?
ભારતીય કાયદા હેઠળ, અશ્લીલ કોન્ટેંટને એવી સામગ્રી તરીકે વ્યાખ્યાયિત કરવામાં આવે છે જે જાહેર નૈતિકતાને ઠેસ પહોંચાડે છે, ખાસ કરીને જ્યારે તે સગીરો માટે સુલભ હોય. આઇટી એક્ટ, કલમ 67 અને 67A હેઠળ, ઇલેક્ટ્રોનિક સ્વરૂપમાં અશ્લીલ અથવા જાતીય રીતે સ્પષ્ટ કોન્ટેંટનું પ્રકાશન અને પ્રસારણ પ્રતિબંધિત છે. આ ઉપરાંત, IPC ની કલમ 292 અને 293 હેઠળ અશ્લીલ વસ્તુઓ અને સામગ્રીના વિતરણ અને પ્રદર્શન માટે સજાની જોગવાઈ છે. તે જ સમયે, બાળકોના જાતીય શોષણ સંબંધિત તમામ ડિજિટલ અને ભૌતિક સામગ્રી પર POCSO કાયદા હેઠળ સજાની જોગવાઈ પણ છે.

સ્ટ્રીમિંગ પ્લેટફોર્મ પર નિયમનનો અભાવ
OTT પ્લેટફોર્મ્સને સ્વ-નિયમનનો અધિકાર આપવામાં આવ્યો હોવા છતાં, ઘણા પ્લેટફોર્મ્સે આ સુવિધાનો દુરુપયોગ કર્યો અને નિયમનની મર્યાદા તોડી. પરિણામે, સરકારે સીધો હસ્તક્ષેપ કરવો પડ્યો.

કઈ એપ્સ પ્રભાવિત થઈ?
ભારત સરકારના નિર્ણય પછી, સરકારે આ એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો છે.

• ઉલ્લુ
• ALTT (અગાઉ ALTBalaji)
• બિગશોટ્સ
• ડેસિફ્લિક્સ
• હોટહિટ
• પ્રાઇમપ્લે
• અન્ય પ્રાદેશિક સ્ટ્રીમિંગ કોન્ટેંટ જેમની સામગ્રી મધ્યસ્થતા નીતિઓ શંકાસ્પદ હોવાનું જણાયું હતું.

MIB એ અશ્લીલતા ફેલાવતી 25 એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂક્યો
MIB એ અશ્લીલતા ફેલાવતી 25 એપ્સ પર પ્રતિબંધ મૂકવાનો આદેશ આપ્યો છે. આ એપ્સમાં ALTT, ULLU, બિગ શોટ્સ એપ, ડેસિફ્લિક્સ, બૂમક્સ, નવરાસા લાઇટ, ગુલાબ એપ, કંગન એપ, બુલ એપ, જલવા એપ, વાહ એન્ટરટેઈનમેન્ટ, લુક એન્ટરટેઈનમેન્ટ, હિટ પ્રાઇમ, ફેનીઓ, શોએક્સ, સોલ ટોકીઝ, અડ્ડા ટીવી, હોટએક્સ વીઆઈપી, હલચલ એપ, મૂડએક્સ, નિયોનએક્સ વીઆઈપી, શોહિત, ફુગી, મોઝફ્લિક્સ, ટ્રાઇફ્લિક્સનો સમાવેશ થાય છે. આ બધા આઈટી એક્ટ અને સંબંધિત કાયદાઓનું ઉલ્લંઘન કરે છે.

ગેરકાયદેસર જુગાર વેબસાઇટ્સ અને મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ પર પ્રતિબંધ
સરકારે બુધવારે (23 જુલાઈ, 2025) સંસદને માહિતી આપી હતી કે 2022 થી જૂન 2025 વચ્ચે 1,524 ગેરકાયદેસર જુગાર વેબસાઇટ્સ અને મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ પર પ્રતિબંધ મૂકવાના આદેશો જારી કરવામાં આવ્યા છે.

ઇલેક્ટ્રોનિક્સ અને માહિતી ટેકનોલોજી રાજ્યમંત્રી જિતિન પ્રસાદાએ લોકસભામાં એક પ્રશ્નના લેખિત જવાબમાં જણાવ્યું હતું કે 2022 થી જૂન 2025 સુધીમાં, સરકારે ઓનલાઈન સટ્ટાબાજી, જુગાર અને ગેમિંગ વેબસાઇટ્સ અને મોબાઇલ એપ્લિકેશન્સ સંબંધિત 1,524 બ્લોકિંગ નિર્દેશો જારી કર્યા છે. ભારતીય કર નિયમો અથવા સ્થાનિક નિયમોનું પાલન કર્યા વિના કાર્યરત વિદેશી ઓનલાઈન જુગાર પ્લેટફોર્મ પર વધતી ચિંતા વચ્ચે આ પગલું લેવામાં આવ્યું છે.