ભારત હવે એક વૈશ્વિક દરિયાઈ શક્તિ છે : સર્બાનંદ સોનોવાલ

નવી દિલ્હીઃ વિશાખાપટ્ટનમમાં આયોજિત BIMSTEC પોર્ટ કોન્ફરન્સ 2025માં કેન્દ્રીય બંદરો, શિપિંગ અને જળમાર્ગ મંત્રી સર્બાનંદ સોનોવાલે ભારતની દરિયાઈ પ્રગતિ અને પ્રાદેશિક સહયોગને નવી ઊંચાઈઓ પર લઈ જવા વિશે વાત કરી. આ પરિષદ બંગાળની ખાડીમાં એક સહિયારા દરિયાઈ ભાગ્ય તરફ એક નિર્ણાયક પગલું છે. પરિષદનું ઉદ્ઘાટન કરતા તેમણે કહ્યું કે આ પરિષદ બંગાળની ખાડીમાં એક સહિયારા દરિયાઈ ભાગ્ય તરફ એક નિર્ણાયક પગલું છે. પ્રધાનમંત્રી નરેન્દ્ર મોદીની 'પડોશી પ્રથમ' નીતિનો ઉલ્લેખ કરતા તેમણે કહ્યું કે ભારત તેના BIMSTEC ભાગીદારો સાથે સહયોગમાં સીમલેસ કનેક્ટિવિટી, ક્ષમતા નિર્માણ અને વેપારને પ્રોત્સાહન આપવા માટે પ્રતિબદ્ધ છે.

તેમણે તેમના X પોસ્ટમાં લખ્યું છે કે તાજેતરમાં હસ્તાક્ષર કરાયેલ દરિયાઈ પરિવહન સહકાર પર BIMSTEC કરાર એક ઐતિહાસિક સિદ્ધિ છે, જે વેપારમાં સરળતા, બંદર સંકલન, જહાજો, ક્રૂ અને કાર્ગોની પરસ્પર માન્યતા માટે માર્ગ ખોલે છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતના બંદરો હવે ફક્ત વેપારના પ્રવેશદ્વાર રહ્યા નથી, પરંતુ પ્રાદેશિક સમૃદ્ધિના એન્જિન બની ગયા છે. સાગરમાલા, હરિત સાગર અને 'સમુદ્ર અમૃત કાલ: વિઝન 2047' જેવી યોજનાઓ આ દિશામાં ભારતની લાંબા ગાળાની વિચારસરણીને પ્રતિબિંબિત કરે છે.

પરિષદને સંબોધતા, સોનોવાલે કહ્યું કે ભારતે "સુધારા, પ્રદર્શન અને પરિવર્તન" ની ત્રિ-પાંખીય વ્યૂહરચના દ્વારા બંદર ક્ષેત્રમાં નોંધપાત્ર સુધારા કર્યા છે. તેમણે ડેટા સાથે જણાવ્યું કે ભારતનો બેસલ ટર્નઅરાઉન્ડ સમય હવે ચાર દિવસથી ઘટીને એક દિવસથી પણ ઓછો થઈ ગયો છે, જે કેનેડા, ઓસ્ટ્રેલિયા, અમેરિકા અને જર્મની જેવા વિકસિત દેશો કરતા વધુ સારો છે. કન્ટેનરાઇઝ્ડ કાર્ગો હેન્ડલિંગમાં 70 ટકાનો વધારો નોંધાયો છે, જે 2024માં 79 લાખ 20 ફૂટ લાંબા કન્ટેનર (TEUS) હતા, જે 2025માં 1.35 કરોડ TEUS થયા છે.

તેમણે માહિતી આપી હતી કે ભારત આજે વિશ્વનો પાંચમો સૌથી મોટો દરિયાઈ મુસાફરી કરતો દેશ છે, જે વૈશ્વિક સ્તરે ૧૫ ટકા યોગદાન આપે છે. ૨૦૧૪માં નાવિકોની સંખ્યા 1.08 લાખથી વધીને હવે 3.20 લાખ થઈ ગઈ છે, જે 200 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે. છેલ્લા દાયકામાં કાર્ગો ક્ષમતા પણ બમણી થઈ ગઈ છે જે વાર્ષિક 140 કરોડ મેટ્રિક ટનથી વધીને 276.2 કરોડ મેટ્રિક ટન થઈ ગઈ છે. ભારતે દરિયાઈ પ્રવાસનમાં પણ 500 ટકાનો વધારો નોંધાવ્યો છે, જ્યાં ક્રુઝ પ્રવાસન 84,000 થી વધીને ૫ લાખ થયું છે.

તેમણે કહ્યું કે દરિયાકાંઠાના શિપિંગ 87 મિલિયન મેટ્રિક ટનથી વધીને 165 મિલિયન મેટ્રિક ટન થયું છે, જ્યારે આંતરદેશીય જળ પરિવહનમાં કાર્ગોનું સંચાલન 2014માં 18 મિલિયન મેટ્રિક ટનથી વધીને 140 મિલિયન મેટ્રિક ટન થયું છે, જે 700 ટકાનો વધારો દર્શાવે છે. જાહેર-ખાનગી ભાગીદારીને પ્રોત્સાહન આપીને રોકાણમાં 3.5 ગણો વધારો થયો છે અને મુખ્ય બંદરો પર કાર્ગોનું સંચાલન 60 ટકા વધ્યું છે.

સોનોવાલે કહ્યું કે 'સાગરમાલા' કાર્યક્રમે બંદર-સંચાલિત વિકાસને વેગ આપ્યો છે, જ્યારે 'ગ્રીન પોર્ટ' માર્ગદર્શિકાએ ટકાઉ વિકાસ પ્રત્યે ભારતની પ્રતિબદ્ધતા પર ભાર મૂક્યો છે. વધુ રોકાણો આકર્ષવા માટે, મેરીટાઇમ ડેવલપમેન્ટ ફંડ શરૂ કરવામાં આવ્યું છે અને "એક રાષ્ટ્ર, એક બંદર પ્રક્રિયા" પહેલ દ્વારા તમામ મુખ્ય બંદરોમાં ઓપરેશનલ પ્રક્રિયાઓનું સુમેળ સાધવામાં આવી રહ્યું છે. તેમણે કહ્યું કે ભારતનો દરિયાઇ વિકાસ અત્યાર સુધી અદભુત રહ્યો છે અને હવે અમારું લક્ષ્ય વધુ ઊંચાઈઓને સ્પર્શવાનું છે.