ગગનયાન મિશન માટે ISROએ નેવી સાથે 'વેલ ડેક' રિકવરી ઓપરેશન કર્યું

ગગનયાન મિશન માટે ઇન્ડિયન સ્પેસ રિસર્ચ ઓર્ગેનાઇઝેશન (ISRO) એ ભારતીય નૌકાદળ સાથે 'વેલ ડેક' રિકવરી ઓપરેશન ટ્રાયલ્સ હાથ ધર્યા છે. ઇસ્ટર્ન નેવલ કમાન્ડમાં વિશાખાપટ્ટનમના કિનારે આવેલા વેલ ડેક જહાજનો ઉપયોગ કરીને ક્રૂ મોડ્યુલના વેલ ડેક રિકવરી ટ્રાયલ હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા. ગગનયાનની ચાલી રહેલી તૈયારીઓના ભાગરૂપે વધુ પુનઃપ્રાપ્તિ ટ્રાયલ થશે. ટ્રાયલ પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રક્રિયાઓને પૂર્ણ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરે છે, જે મિશનના સલામતી પ્રોટોકોલ્સનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ છે.

ભારતનું લક્ષ્ય 2025 સુધીમાં 400 કિમી છે. અવકાશયાત્રીઓને ઉપર મોકલવા. ISROની 'મિશન ગગનયાન' ની ક્રૂ રિકવરી ટીમની પ્રથમ બેચને કોચીમાં નેવલ વોટર સર્વાઇવલ ટ્રેનિંગ ફેસિલિટી (WSTF) ખાતે નૌકાદળના ડાઇવર્સ અને મરીન કમાન્ડોની ટીમ દ્વારા સમુદ્રની વિવિધ પરિસ્થિતિઓમાં તાલીમ આપવામાં આવી છે.

ઈસરોના જણાવ્યા અનુસાર, ગગનયાન પ્રોજેક્ટમાં ત્રણ સભ્યોની ટીમને ત્રણ દિવસના મિશન માટે 400 કિલોમીટરના અંતરે મોકલવામાં આવશે. તેને ભ્રમણકક્ષામાં પ્રક્ષેપિત કરીને ભારતીય જળસીમામાં ઉતારવામાં આવશે. ત્યારપછી તેને પૃથ્વી પર સુરક્ષિત રીતે પરત કરીને માનવ અવકાશ ઉડાન ક્ષમતા દર્શાવવાની કલ્પના કરવામાં આવી છે. આ પ્રશિક્ષિત ટીમ ઈસરોની 'મિશન ગગનયાન'ની લોન્ચિંગ ટીમ સાથે જોડાશે.

ISRO એ મંગળવારે જણાવ્યું હતું કે, ગગનયાન માટે નિર્ણાયક 'વેલ ડેક' પુનઃપ્રાપ્તિ ટ્રાયલ ભારતીય નૌકાદળના સહયોગથી 06 ડિસેમ્બરે હાથ ધરવામાં આવી હતી, જે ભારતના મહત્વાકાંક્ષી માનવ અવકાશ ઉડાન કાર્યક્રમમાં એક સીમાચિહ્નરૂપ છે. ISRO અનુસાર, સારી રીતે સજ્જ જહાજ તેના ડેક પર પાણી ભરવાની મંજૂરી આપે છે, જે બોટ, લેન્ડિંગ ક્રાફ્ટ અને અવકાશયાનને સુરક્ષિત ડોકીંગ અને પુનઃપ્રાપ્તિને સક્ષમ કરે છે. આ વ્યાપક પ્રક્રિયામાં પુનઃપ્રાપ્તિ બોયને જોડવા, ક્રૂ મોડ્યુલને ખેંચવા, વેલ ડેક શિપમાં પ્રવેશવા, ક્રૂ મોડ્યુલની ચોક્કસ સ્થિતિ નક્કી કરવા અને કૂવા ડેકને ડ્રેઇન કરવાના પરીક્ષણોનો સમાવેશ થાય છે.

ઈસરો દ્વારા માહિતી આપવામાં આવી હતી કે, આ અજમાયશનો પ્રાથમિક ઉદ્દેશ્ય પુનઃપ્રાપ્તિનો સમય ઘટાડવાનો અને ક્રૂ મોડ્યુલ સમુદ્રમાં ઉતર્યા પછી ક્રૂને થતી અગવડતા ઘટાડવાનો છે. આ જટિલ દાવપેચની પ્રેક્ટિસ કરીને ISRO અને ભારતીય નૌકાદળનો ઉદ્દેશ્ય સામાન્ય અને અણધારી બંને પરિસ્થિતિઓ માટે તેમની સ્ટાન્ડર્ડ ઓપરેટિંગ પ્રોસિજર (SOPs)ને વધુ સારી બનાવવાનો છે. ગગનયાન માટે ચાલી રહેલી તૈયારીઓના ભાગરૂપે રિકવરી ટ્રાયલ ચાલુ રહેશે. ISRO અને નૌકાદળે મે 2023માં કોચીના INS ગરુડામાં વોટર સર્વાઇવલ ટ્રેનિંગ ફેસિલિટી ખાતે ગગનયાન પુનઃપ્રાપ્તિ તાલીમ યોજના બહાર પાડી.

મિશનના સલામતી પ્રોટોકોલ્સનો એક મહત્વપૂર્ણ ભાગ, વેલ ડેક જહાજનો ઉપયોગ કરીને ક્રૂ મોડ્યુલ માટે પુનઃપ્રાપ્તિ પ્રક્રિયાઓ પૂર્ણ કરવા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરવામાં આવ્યું હતું. ગગનયાન મિશન માટેની આ ટેક્નોલોજી અવકાશયાત્રીઓ તેમના અવકાશ મિશન પછી ઝડપી અને આરામદાયક પુનઃપ્રાપ્તિ સુનિશ્ચિત કરવા માટે મહત્વપૂર્ણ છે. પરીક્ષણો દરમિયાન, ભારતીય નૌકાદળ અને ISRO દ્વારા ક્રૂ મોડ્યુલની સારી ડેક પુનઃપ્રાપ્તિ માટે કામગીરીનો ક્રમ હાથ ધરવામાં આવ્યો હતો. ક્રમમાં પુનઃપ્રાપ્તિ બોયને જોડવું, ટોઇંગ કરવું, કૂવા ડેક જહાજમાં પ્રવેશવું, ફિક્સ્ચર પર સીએમને સ્થાન આપવું અને કૂવાના તૂતકમાંથી પાણી દૂર કરવું શામેલ છે.

ભારતીય નૌકાદળની આગેવાની હેઠળના આ ઓપરેશનમાં નૌકાદળના ડાઇવર્સ, મરીન કમાન્ડો, તબીબી નિષ્ણાતો, ટેકનિશિયન અને નેવલ એવિએટર્સ સામેલ છે. વાસ્તવમાં, જ્યારે મિશનના અંતે ક્રૂ મોડ્યુલ સમુદ્રમાં ઉતરે છે, ત્યારે ક્રૂને શક્ય તેટલા ઓછા સમયમાં સરળતાથી સ્વસ્થ થવું પડે છે. ક્રૂ મોડ્યુલને જહાજના કૂવા ડેકની અંદર લઈ જવાનો એક પસંદગીનો વિકલ્પ છે, જ્યાં ક્રૂ મોડ્યુલમાંથી સરળતાથી બહાર નીકળી શકે છે, જેથી બોટ લેન્ડિંગ કરી શકે યાન, પુનઃપ્રાપ્ત અવકાશયાનને વહાણની અંદર ડોક કરવા માટે અંદર લઈ જઈ શકાય છે. તેથી, વેલ ડેક પુનઃપ્રાપ્તિ માટેના આ પરીક્ષણો સિમ્યુલેટેડ ક્રૂ મોડ્યુલ મોક-અપનો ઉપયોગ કરીને હાથ ધરવામાં આવ્યા હતા.