દેશમાં હાલ 13.86 લાખ રજિસ્ટર્ડ એલોપેથિક ડોકટર્સ, 811 લોકો સામે માત્ર એક તબીબ

નવી દિલ્હીઃ ભારતમાં મેડિકલ કોલેજોની સંખ્યા સતત વધી રહી છે. જોકે, ડોકટરોની સંખ્યામાં થોડો ઘટાડો થયો છે. રાજ્યસભામાં આરોગ્ય મંત્રાલયે આપેલા જવાબ મુજબ, દેશમાં હાલમાં 811 લોકો સામે માત્ર એક ડૉક્ટર છે. 2023 માં, દેશમાં 834 લોકો એક એક ડૉક્ટર હતા. દેશમાં ડોકટરોની વસ્તીનો ગુણોત્તર હવે ઘટીને 1:811 થઈ ગયો છે.

દેશભરના ગ્રામીણ વિસ્તારોમાં ડોકટરો અને પેરામેડિક્સ સંબંધિત પ્રશ્નના જવાબમાં, કેન્દ્રીય આરોગ્ય અને પરિવાર કલ્યાણ મંત્રાલય વતી રાજ્યસભામાં આરોગ્ય રાજ્યમંત્રી પ્રતાપ રાવ જાધવે જણાવ્યું હતું કે હાલમાં દેશભરમાં 13,86,150 રજિસ્ટર્ડ એલોપેથિક ડોકટરો છે. આયુષ મંત્રાલયે જણાવ્યું હતું કે, આયુષ તબીબી પ્રણાલીમાં 7,51,768 રજિસ્ટર્ડ ડોકટરો છે.

મંત્રાલય અનુસાર, એલોપેથિક અને આયુષ બંને પ્રણાલીઓમાં 80% રજિસ્ટર્ડ ડોકટરો ઉપલબ્ધ છે. આ રીતે, દેશભરમાં ડૉક્ટર વસ્તી ગુણોત્તર 1:811 હોવાનો અંદાજ છે. જ્યારે ડિસેમ્બર 2023 માં, કેન્દ્ર સરકારે માહિતી આપી હતી કે દેશમાં દર 834 લોકો સામે એક ડૉક્ટર હતા.

તત્કાલીન કેન્દ્રીય આરોગ્ય રાજ્યમંત્રી ભારતી પ્રવીણ પવારે રાજ્યસભામાં જણાવ્યું હતું કે દેશમાં રજિસ્ટર્ડ એલોપેથિક ડૉક્ટરોની સંખ્યા 80 ટકા છે. નેશનલ મેડિકલ કમિશન (NMC) અનુસાર, જૂન 2022 સુધીમાં, નેશનલ મેડિકલ કમિશન (NMC) અને સ્ટેટ મેડિકલ કાઉન્સિલમાં 13,08,009 રજિસ્ટર્ડ એલોપેથિક ડૉક્ટરો છે. 13 લાખથી વધુ રજિસ્ટર્ડ એલોપેથિક ડૉક્ટરો ઉપરાંત, આયુષ ડૉક્ટરોની સંખ્યા 5.65 લાખ છે. જ્યારે દેશમાં 36.14 લાખ નર્સિંગ કર્મચારીઓ છે. આ રીતે, 476 લોકો માટે 1 નર્સ હતી.

રાજ્યસભામાં પોતાના જવાબમાં સરકારે જણાવ્યું હતું કે દેશભરમાં ડોકટરો અને તબીબી વ્યાવસાયિકોની અછતને દૂર કરવા માટે અનેક પગલાં અને પગલાં લેવામાં આવ્યા છે. કેન્દ્ર દ્વારા જિલ્લા અને રેફરલ હોસ્પિટલોને અપગ્રેડ કરીને નવી મેડિકલ કોલેજો સ્થાપિત કરવામાં આવી રહી છે, જે હેઠળ 157 માન્ય મેડિકલ કોલેજોમાંથી 131 નવી મેડિકલ કોલેજો પહેલાથી જ કાર્યરત છે.

સરકારના જણાવ્યા અનુસાર, MBBS અને PG બેઠકોની સંખ્યા વધારવા માટે, હાલની રાજ્ય અને કેન્દ્ર સરકારી મેડિકલ કોલેજોને મજબૂત બનાવવા તેમજ અપગ્રેડ કરવામાં આવી રહી છે. આ ઉપરાંત, પ્રધાનમંત્રી સ્વાસ્થ્ય સુરક્ષા યોજના (PMSSY) હેઠળ, "સુપર સ્પેશિયાલિટી બ્લોક્સના નિર્માણ માટે સરકારી મેડિકલ કોલેજોનું અપગ્રેડેશન" હેઠળ, કુલ 75 પ્રોજેક્ટ્સને મંજૂરી આપવામાં આવી છે, જેમાંથી 71 પ્રોજેક્ટ પૂર્ણ થઈ ગયા છે.

ઉપરાંત, નવી AIIMS ની સ્થાપના માટે સેન્ટ્રલ સેક્ટર યોજના હેઠળ, 22 AIIMS ને મંજૂરી આપવામાં આવી છે અને તેમાંથી 19 માં અંડરગ્રેજ્યુએટ અભ્યાસક્રમોનો અભ્યાસ પણ શરૂ થઈ ગયો છે. એટલું જ નહીં, ફેકલ્ટીની અછતને પહોંચી વળવા માટે ફેકલ્ટી તરીકે નિમણૂક માટે DNB લાયકાતને માન્યતા આપવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત, ડોકટરોની અછતને દૂર કરવા માટે, મેડિકલ કોલેજોમાં શિક્ષકો, ડીન, આચાર્ય અને ડિરેક્ટરના પદો પર નિમણૂક, સેવા વિસ્તરણ અથવા ફરીથી નિમણૂક માટેની વય મર્યાદા વધારીને 70 વર્ષ કરવામાં આવી છે.