ભારતમાં 11વર્ષમાં 26.9 કરોડ લોકો અત્યંત ગરીબીમાંથી બહાર આવ્યા

વિશ્વ બેંકના નવા અહેવાલ મુજબ, ભારતે 11વર્ષમાં અત્યંત ગરીબી ઘટાડવામાં જબરદસ્ત પ્રગતિ કરી છે. 2011-12 માં દેશનો અત્યંત ગરીબી દર 27.1 % હતો, જે 2022-23માં ઘટીને માત્ર 5.3% થયો છે. આનો અર્થ એ થયો કે આ સમયગાળા દરમિયાન લગભગ 26.9 કરોડ (26.9 કરોડ) ભારતીયો ગરીબીમાંથી બહાર નીકળી શક્યા છે.

2011-12 માં, દેશમાં 344.47 મિલિયન (34.4 કરોડ) લોકો અત્યંત ગરીબીમાં જીવી રહ્યા હતા, જ્યારે 2022-23 સુધીમાં આ સંખ્યા ઘટીને 7.55 કરોડ (7.5 કરોડ) થઈ ગઈ છે. નોંધનીય છે કે ગરીબી રેખાનું મૂલ્યાંકન આંતરરાષ્ટ્રીય ધોરણ $3.00 પ્રતિ દિવસ (2021 ના ભાવે) અનુસાર કરવામાં આવ્યું છે.ઉત્તર પ્રદેશ, બિહાર, મહારાષ્ટ્ર, પશ્ચિમ બંગાળ અને મધ્ય પ્રદેશે આ પરિવર્તનમાં મુખ્ય ભૂમિકા ભજવી છે. 2011-12 માં, દેશના 65% અત્યંત ગરીબ લોકો આ પાંચ રાજ્યોમાં રહેતા હતા. હવે આ રાજ્યોએ ગરીબી ઘટાડવામાં બે તૃતીયાંશ ફાળો આપ્યો છે. જો આપણે જૂના ધોરણ, એટલે કે $2.15 પ્રતિ દિવસ (2017 ના ભાવે) ની ગરીબી રેખાની તુલના કરીએ, તો ભારતનો અત્યંત ગરીબી દર 2011-12 માં 16.2% હતો, જે 2022 માં ઘટીને માત્ર 2.3% થયો. આ આધારે, 2011 માં 205.93 મિલિયન (20.5 કરોડ) લોકો આ મર્યાદાથી નીચે હતા, જ્યારે 2022 માં આ સંખ્યા ઘટીને 33.66 મિલિયન (3.36 કરોડ) થઈ ગઈ.

તે જ સમયે, ગ્રામીણ અને શહેરી બંને વિસ્તારોમાં ગરીબીમાં ઝડપથી ઘટાડો થયો છે. ગ્રામીણ ભારતમાં અત્યંત ગરીબી દર 18.4% થી ઘટીને 2.8% થયો છે, અને શહેરી વિસ્તારોમાં તે 10.7% થી ઘટીને માત્ર 1.1% થયો છે. ભારતે બહુપરિમાણીય ગરીબીના ક્ષેત્રમાં પણ મોટા સુધારા કર્યા છે. 2005-06 માં, દેશની 53.8% વસ્તી બહુપરિમાણીય ગરીબીમાં હતી, જે 2019-21 માં ઘટીને 16.4% અને 2022-23 માં વધુ 15.5% થઈ ગઈ છે.વડા પ્રધાન નરેન્દ્ર મોદીએ આ સિદ્ધિને ગરીબો માટેની સરકારની યોજનાઓનું પરિણામ ગણાવી છે. તેમણે કહ્યું કે છેલ્લા 11 વર્ષમાં, કેન્દ્ર સરકારે માળખાગત સુવિધાઓ, સમાવેશ અને પારદર્શિતા પર ધ્યાન કેન્દ્રિત કરીને ઘણી યોજનાઓ શરૂ કરી છે, જેનો સીધો લાભ ગરીબોને મળ્યો છે.

લોકોને પીએમ આવાસ યોજનાથી ઘર, ઉજ્જવલા યોજનાથી સ્વચ્છ LPG કનેક્શન, જન ધન યોજનાથી બેંક ખાતા અને આયુષ્માન ભારતથી મફત સારવાર સુવિધાઓ પૂરી પાડવામાં આવી છે. આ ઉપરાંત ડાયરેક્ટ બેનિફિટ ટ્રાન્સફર (DBT), ડિજિટલ સેવાઓ અને ગ્રામીણ વિકાસ કાર્ય દ્વારા પણ ગરીબોને આર્થિક રીતે સશક્ત બનાવવામાં આવ્યા છે. પ્રધાનમંત્રીએ કહ્યું કે આ બધા પ્રયાસોને કારણે 25 કરોડથી વધુ લોકો ગરીબીમાંથી બહાર આવી શક્યા છે. આ સિદ્ધિ ભારતને ગરીબી મુક્ત રાષ્ટ્ર બનાવવાની દિશામાં એક મોટું પગલું છે.